Xi’den Kuşak ve Yol Vurgusu
Çin’in lideri Xi Jinping, dün Kazakistan’ın Astana kentinde gerçekleştirilen 2. Çin-Orta Asya Zirvesi’nde bir konuşma yaparak yüksek kaliteli Kuşak ve Yol işbirliğinin önemini vurguladı.
Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, dün Kazakistan’ın başkenti Astana’da düzenlenen 2. Çin-Orta Asya Zirvesi’ne katılarak bir konuşma yaptı.
Xi konuşmasında Çin ile Orta Asya ülkeleri arasında "karşılıklı saygı, karşılıklı güven, karşılıklı yarar ve yardımlaşma ilkeleri doğrultusunda yüksek nitelikli kalkınma yoluyla ortak modernleşmenin teşvik edilmesi"ne dayalı “Çin-Orta Asya Ruhu”nun oluşturulduğunu vurguladı.
Xi, tarafların bu anlayış çerçevesinde işbirliğini güçlendirerek, Kuşak ve Yol işbirliğinin nitelikli gelişimini hızlandırması ve Çin-Orta Asya kader birliği hedefine doğru birlikte ilerlemesi gerektiğini söyledi.
Xi, konuşmasında şu önerilerde bulundu:
-Karşılıklı güven ve karşılıklı destek ilkelerine bağlı kalınması.
Altı ülke, kalıcı dostluk ilkesini hukuki bir zemine oturtmak amacıyla “Kalıcı İyi Komşuluk, Dostluk ve İşbirliği Anlaşması”nı imzaladı. Gelecek nesillere de fayda sağlayacak olan bu anlaşma, altı ülke arasındaki ilişkilerde yeni bir kilometre taşı ve Çin'in komşu ülkelerine yönelik diplomasisinde öncü bir girişim olarak tarihe geçti.
-Pratik, yüksek verimli ve entegre edilmiş işbirliği düzenlemelerinin optimize edilmesi.
2025-2026 dönemi Çin-Orta Asya İşbirliğinin Nitelikli Gelişme Yılı olarak ilan edildi. Bu çerçevede Çin ve Orta Asya ülkeleri engelsiz ticaret, endüstriyel yatırım, bağlantısallık, yeşil madencilik, tarımsal modernizasyon ve halklar arası temaslar gibi konulara odaklanarak, daha fazla proje uygulayacak ve yeni üretici güçler yaratacak. Çin, Çin-Orta Asya İşbirliği çerçevesinde yoksulluğun azaltılması, eğitim iletişimi ve çölleşmenin önlenmesine yönelik üç büyük işbirliği merkezi ile bir ticaret işbirliği platformu kurmaya karar verdi. Çin, ayrıca Orta Asya ülkelerinde halkın yaşam koşullarını ilgilendiren ve kalkınmaya dair projelerin hayata geçirilmesine destek verecek ve önümüzdeki iki yıl içinde Orta Asya ülkelerinde 3 bin kişiye eğitim imkânı sağlayacak.
-Ortak kaderi paylaşan barışçıl ve huzurlu bir güvenlik ortamının yaratılması.
Çin, Orta Asya ülkelerine terörizm ve ulus ötesi organize suçlar ile mücadele ve siber güvenlik ile biyogüvenlik konusunda destek verecek.
-Kültürel ve beşeri bağların sıkılaştırılması.
Çin, Orta Asya ülkeleriyle yasama organları, siyasi partiler, kadınlar, gençler, medya organları ve düşünce kuruluşları gibi alanlarda işbirliğini güçlendirecek. Bunun yanında Çin, daha fazla vasıflı personel yetiştirmek amacıyla Orta Asya ülkelerinde daha fazla kültür merkezi, üniversite şubesi ve Lu Ban atölyesi açacak. Çin ayrıca, yerel yönetimler arasındaki işbirliğini de destekleyecek.
-Adil, makul, eşit ve düzenli bir uluslararası düzenin savunulması.
Çin ve Orta Asya ülkeleri birlikte uluslararası adalet ve hakkaniyeti savunacak, hegemonya ve güç politikalarına karşı çıkacak, eşit ve düzenli çok kutuplu bir dünyanın inşası ile herkese fayda sağlayan, kapsayıcı ekonomik küreselleşmeyi aktif şekilde hızlandıracak.
Zirve kapsamında Xi Jinping beş Orta Asya ülkesinin liderleriyle birlikte 2. Çin-Orta Asya Zirvesi Astana Deklarasyonu, Çin Halk Cumhuriyeti ve Kazakistan Cumhuriyeti, Kırgızistan Cumhuriyeti, Tacikistan Cumhuriyeti, Türkmenistan ile Özbekistan Cumhuriyeti Arasında Kalıcı İyi Komşuluk ve Dostluk İşbirliği Anlaşması’na imza attı.
Zirvede, Kuşak ve Yol işbirliği, personel değişiminin kolaylaştırılması, yeşil madencilik, ticaret, bağlantısallık, sanayi ve gümrük gibi alanları kapsayan 12 işbirliği anlaşmasının imzalandığı duyuruldu.
Çin ayrıca beş Orta Asya ülkesiyle çok sayıda kardeş şehir anlaşmasına imza attı ve iki taraf arasındaki kardeş şehir çifti sayısı 100’ü aştı.
Cumhurbaşkanı Xi ayrıca beş Orta Asya ülkesinin liderleriyle birlikte Çin-Orta Asya Yoksulluğun Azaltılması İşbirliği Merkezi, Çin-Orta Asya Eğitim İletişim ve İşbirliği Merkezi, Çin-Orta Asya Çölleşmenin Önlenmesi ve Kontrolü İşbirliği Merkezi ve Çin-Orta Asya Ticaret İşbirliği Platformu’nun açılışlarına tanıklık ettiler.
Taraflar ayrıca Çin’in 2027 yılında 3.Çin-Orta Asya Zirvesi’ne ev sahipliği yapması konusunda mutabakata vardı.
(Hibya)
