Yapay zeka yarışında Türk şirketleri için yıllık 110 milyon dolar kaybetme riski
Couchbase’in yeni araştırması, Türkiye’deki büyük işletmelerin yüzde 60’ının yapay zeka veri gereksinimlerine tam olarak entegre olamadığı, yüzde 20’sinin ise yapay zeka üzerinde “hiç” veya “yetersiz” kontrolü olduğunu ortaya koyuyor.
Yapay zekaya dayalı yeni nesil uygulamalara güç veren geliştirici veri platformu Couchbase, 2026 CIO Anketi ile Türkiye'deki şirketlerin yapay zekayı benimseme sürecinde karşılaştığı zorlukları ve bunların finansal sonuçlarını gözler önüne serdi. Yapılan araştırma, Türkiye’deki şirketlerin yapay zekayı zamanında ve etkin bir şekilde benimseyemediği takdirde yıllık gelirlerinin ortalama yüzde 9,8’ini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalacağını gösteriyor. Bu oran, Türkiye’deki büyük ölçekli kuruluşlar için firma başına yıllık olarak yaklaşık 110 milyon dolarlık bir kayba işaret ediyor.
Couchbase’in Türkiye dahil 9 farklı ülkeden toplam 800 üst düzey IT yöneticisiyle gerçekleştirdiği araştırmaya Türkiye’den dahil olan 50 katılımcının yüzde 20’si yapay zeka üzerinde yeterli kontrole sahip olmadıklarını belirtti. Ek olarak, katılımcıların yüzde 64’ü kendi kuruluşlarının yapay zekadan yeterince hızlı faydalanamadığını düşünüyor. Bu durumun temel nedeni olarak ise karar verme süreçlerindeki “analiz felci” olarak bilinen; analiz aşamasının bir türlü tamamlanamaması, sürekli yeni analiz işlerinin devam etmesi ve bu aşamanın atlatılamaması hali gösteriliyor.
Yapay zekayı erken benimseyenler sektöre liderlik edecek
Araştırmaya katılan Türk IT liderlerinin yüzde 82’si, yapay zekayı erken benimseyen kuruluşların kendi sektörlerinde liderlik konumuna yükseleceğine inanıyor. Diğer taraftan yüzde 73’ü ise yapay zekanın halihazırda teknoloji ekosistemlerini dönüştürmeye başladığını belirtiyor.
Bu bakış açısı, harcamalara da yansımış durumda. Türkiye’deki kuruluşlar açısından genel dijital modernizasyon yatırımlarında yüzde 35'lik bir büyüme beklenirken, yapay zeka yatırımlarının 2025-2026 yıllarını kapsayan dönemde yüzde 54 oranında artacağı öngörülüyor. Böylelikle yapay zeka için ayrılan bütçenin, dijital modernizasyon harcamalarının yarısından fazla olacağı bekleniyor.
Yapay zekanın benimsenmesini engelleyen başlıca faktörler
Araştırmaya Türkiye’den katılan katılımcıların tamamı (tüzde 100), yapay zeka projelerini hayata geçirirken birtakım zorluklarla karşılaştıklarını belirtiyor. Bu zorluklar arasında; gerekli veriye erişim veya bu veriyi etkin şekilde işleyememe, ekipler arasında projelerin başarısız olacağı algısı, bütçenin aşılması gibi zorluklar yer alıyor.
Ankete katılan Türk IT yöneticileri, benimseme sürecinde yaşanılan başlıca bu zorluklar nedeniyle Türkiye’de yapay zekaya yapılan yatırımların yüzde 16’sının boşa gittiğini bildiriyor. Buna ek olarak kuruluşlar, yine bu sorunlardan kaynaklı olarak stratejik hedeflerini ortalama 6 ay gecikmeyle hayata geçirebildi.
Yine anket katılımcılarının yüzde 60’ı, yapay zekayı etkin bir şekilde destekleyebilecek veri yapıları konusunda eksik bilgiye sahip olduklarını kabul ediyor. Bu eksiklik; veri kalitesi, gerçek zamanlı erişim imkanı ve güvenlik protokolleri gibi hususları da kasıyor. Anket sonuçlarına göre Türkiye’deki kuruluşların yüzde 50’si yapay zeka sistemlerinin tam olarak ne riskler taşıdığını bilmiyor. Buna karşın, veri stratejisi güçlü olan ve bu konuda kendine güvenen şirketler, yapay zeka ajanı teknolojilerine yüzde 33 daha hazırlıklı olduklarını belirtiyor.
Veri mimarisi evrim geçiriyor
Araştırma sonuçları, Türkiye’deki kuruluşların veri mimarilerinin yapay zeka uygulamalarını uzun vadede desteklemekte yetersiz kaldığını ortaya koyuyor. Araştırma katılımcıları, mevcut sistemlerinin şirket içi yapay zeka çözümlerini destekleme ömrünün ortalama 14 ay olduğunu belirtiyor. Ek olarak, kuruluşların yüzde 78’i çoklu veritabanı mimarileri kullanıyor ki bu da yapay zekadan doğru ve tutarlı çıktılar elde etmeyi zorlaştırıyor. Yine kuruluşların yüzde 64’ü kuruma ait özel verilerin dışa sızmasını engelleyecek güvenlik araçlarına sahip değilken, yüzde 80’i ise yapay zekâ uygulamaları için kritik önemdeki yüksek boyutlu vektör verilerini depolama, yönetme ve indeksleme yeteneğinden yoksun durumda bulunuyor.
Kuruluşların yapay zeka yatırımları çeşitlenerek derinleşiyor. Anket sonuçlarına göre, yapılan harcamaların %28’i yapay zeka ajanlarına, yüzde 37’si üretken yapay zekaya, yüzde 36’sı ise diğer yapay zeka yatırımlarına ayrılmış durumda bulunuyor. Bu dağılım, teknolojinin farklı yönlerine olan ilgiyi ortaya koyarken, üretken yapay zekanın halen en çok tercih edilen alan olduğunu gösteriyor.
Ancak bu çeşitlilik, şirketlerin gelişmeleri takip etmesini zorlaştırıyor. Katılımcıların yüzde 66’sı yapay zeka teknolojilerinin ve yaklaşımlarının kendi kurumlarının uyum hızından daha hızlı geliştiğini düşünüyor. Bu durum, özellikle küçük ölçekli ve çevik rakiplere karşı rekabet baskısını artırıyor. Her ne kadar IT liderlerinin yüzde 50’si daha küçük rakipler tarafından yerlerinden edilmekten endişe etmese de yüzde 79’u kendi kurumlarının daha büyük ve daha yavaş hareket eden rakiplerini geride bırakabileceğine inanıyor. Bu durum, hem bir tehdit hem de büyük bir fırsat anlamına geliyor.
Couchbase Küresel Müşteri Teknoloji Stratejileri Yöneticisi Chris Bridgland, araştırma sonuçlarını şöyle değerlendirdi:
“Türkiye’de CIO’ların yüzde 60’ı yapay zekanın potansiyelinden heyecan duyuyor ve bu teknolojiyi daha fazla kullanma zorunluluğu hissediyor. Ancak verilerine hakim olabilen kurumlar yapay zekadan tam anlamıyla faydalanabiliyor. Kuruluşlar, sağlam kontrollerle desteklenen ve kurumsal hedeflerle uyumlu bir mimari ile yapay zekayı rekabet avantajına dönüştürebilir.
Metodoloji
Couchbase CIO raporu, Coleman Parks tarafından Mart ve Nisan 2025 tarihleri arasında 800 üst düzey IT yöneticisiyle gerçekleştirilen bağımsız bir çevrimiçi ankete dayanmaktadır. Ankete katılanlar, çeşitli sektörlerde 1.000'den fazla çalışanı olan kuruluşlarda dijital inovasyon ve bulut tabanlı hizmetlerden sorumlu yöneticilerdir. Örneklemde Amerika Birleşik Devletleri (150), Birleşik Krallık (100), Fransa (100), Almanya (100), Türkiye (50), Japonya (50), Hindistan (100), Avustralya (50) ve Singapur (100) katılımcıları yer almaktadır.
(Hibya)
